Za oblast zadovoljavanja potreba osoba sa invaliditetom iz ukupnog iznosa koji se dodjeljivao za projekte NVO i institucija opredjeljivano je 40% iznosa na godišnjem nivou.
Udruženje mladih sa hendikepom Crne Gore je korisnik raspodjele dijela prihoda od igara na sreću već duži niz godina. U okviru programa koji smo sprovodili realizovali smo Studentski servis, psihosocijalnu podršku, i u nekim godinama djelimično Program za pse vodiče i pomagače, projekat portal i časopisa DisabilityINFO.
Za taj period preko 200 studenata s invaliditetom i onih koji su već diplomirali dobijalo je usluge odnosno podršku oko upisa na fakultet (redovno i po principu afirmativne akcije), dobijanja studentskog smještaja, pružanja raznih informacija i savjeta u vezi studiranja, obezbjeđivanja dostupne literature, oslobađanja od plaćanja školarine, zahtjeva za polaganje ispita na pristupačan način, sređivanja studentskog kredita i stipendija, oslobađanja od vraćanja kredita, zatim usluge dostupnog prevoza za studente u Podgorici, personalne asistencije i asistencije u nastavi.
Studenti i svi drugi korisnici usluga UMHCG su ujedno koristili usluge besplatnog pravnog savjetovališta, psihosocijalne podrške ili ujedno bili korisnici pasa vodiča.
Samo u prošloj godini UMHCG je imalo 95 korisnika Studentskog servisa, 124 besplatnog pravnog savjetovališta, 704 puta su preuzete smjernice za ostvarivanje prava osoba s invaliditetom putem portal, 11 korisnika personalne i asistencije u nastavi i dostupnog prevoza, 3 korisnika pasa vodiča.
Tako smo u toku 2016. godine imali ukupno 1095 direktnih korisnika aktivnosti, imajući u vidu da porodice i roditelji osoba s invaliditetom koriste usluge pravnog savjetovališta.
Iako je Komisija imala obavezu da projekte podrži najmanje u iznosu od 60% od ukupno traženih sredstava to se poslednjih godina nije dešavalo, već su nam projekti iznosili u prosjeku oko 25 hiljada eura.
S druge strane, dok mi pružamo usluge koje korisnicima - osobama s invaliditetom omogućavaju potpunu ili djelimičnu samostalnost, država podržava, odnosno sama direktno ulaže jedino u servise koji i dalje predstavlju isključivo institucionalizaciju korisnika, ali istovremeno ne razvija nove servise koji bi omogućavali OSI samostalnost kao što su upravo: personalna asistencija, podržano stanovanje, dostupan prevoz, psi vodiči i pomagači i tako dalje. Takođe, država nema individualni pristup korisnicima već usluge pruža manjim ili većim grupama.
Tako se dnevni centri finansiraju sa državnog i lokalnog nivoa. Dok država pokriva režije, opštine pokrivaju plate zaposlenima. Na primjer samo tri opštine u 2017. godini: Prijestonica Cetinje, Glavni grad Podgorica i Opština Nikšić su odvojile skoro 355 hiljada eura (Prijestonica 100.000€, Nikšić 143.000 (140 samo za plate), i Podgorica 111,600 – od čega je za neto zarade odvojeno 65,800€), dok je za Zavod za socijalnu i dječiju zaštitu, koji između ostalog kontroliše kvalitet pruženih usluga do strane ustanova socijalne i dječije zaštite, iz državnog budžeta odvojeno 295.004€.
U Crnoj Gori ima 12 dnevnih cenatara, dakle oni lokalne samouprave na godišnjem nivou koštaju oko 1.200,000 (million i dvjesta hiljada).
Dakle, sve i da država preuzme sve servise koje mi sprovodimo, a to nije učinila prethodnih godina, oni će koštati neuporedivo više nego što koštaju posredstvom NVO.
Na samo dva primjera ću navesti šta će se desiti ako Vlada ne povuče ovaj predlog Zakona.
Mi ćemo biti prinuđeno da smanjimo broj korisnika i nivo usluge. Samo u proteklim godinama se 14 mladih s invaliditetom osamostalilo zahvaljujući podršci UMHCG. Tako smo imali djevojku koju je država smjestila u dom za stare, bez alternative koju joj je ponudila. Sada je na studijama.
Momak koji je godinama živio u nepristupačnoj zgradi se preselio u Podgorici i ove godine završava fakultet.
Prošle godine je samo UMHCG uplatio državi 44.015,71€ na račun poreza i doprinosa na zarade i honorare.
S druge strane, ovakva odluka Vlade dodatno je neprihvatljiva imajući u vidu da ni Zakon o izmjenama i dopunama NVO ne nudi kvalitetna rješenja, samim tim što predviđa potencijalno finansiranje projekata iz 21 oblasti i to sa svega 2 miliona i 400 hiljada, uključujući i kofinansiranje za projekte koji se finansiraju iz EU fondova.
Ako država ne želi da čuje, pita, konsultuje i podržava NVO, onda ona ne može biti servis građana, odnosno obavljati svoju osnovnu misiju.
Marina Vujačić, UMHCG