20. marta, ENIL i Udruženje za invaliditet i samostalnost (Coordination Handicap et Autonomie - CHA) poslali su otvoreno pismo predsjedniku Francuske republike Emanuelu Makronu (Emmanuel Macron).
U ovom pismu izražavaju zabrinutost zbog plana da se u Francuskoj stvori još 1.000 mjesta u rezidencijalnim ustanovama za osobe s invaliditetom. Ovaj plan je najavio predsjednik Makron tokom Nacionalne konferencije o invaliditetu 11. februara 2020. Kopija pisma je poslata: Nacionalnom udruženju roditelja i osoba s psiho-socijalnim invaliditetom (UNAPEI), Francuskom udruženju osoba s paralizom (APF France Handicap), Evropskom udruženju za inkluziju (Inclusive Europe)Interministarskom komitetu za invaliditet (CIH - Inter-ministerial Committee for Disability) i gospođi Sofi Kluzel (Sophie Cluzel), državnoj sekretarki za osobe s invaliditetom.
Brisel/Ren, 20. mart 2020.
Otvoreno pismo predsjedniku Francuske Emanuelu Makronu
Poštovani predsjedniče Makron,
U ime Evropske mreže za samostalni život (ENIL) i Udruženja za invaliditet i samostalnost (Coordination Handicap et Autonomie - CHA), želimo da izrazimo ozbiljnu zabrinutost zbog plana za stvaranje još 1.000 mjesta u rezidencijalnim ustanovama za osobe s invaliditetom u Francuskoj, koje ste najavili tokom Nacionalne konferencije o invaliditetu 11. februara 2020. Kao organizacije osoba s invaliditetom iz Francuske i širom Evrope, mi smo izuzetno zabrinuti zbog kontinuirane diskriminacije osoba s invaliditetom u različitim rezidencijalnim ustanovama
u Francuskoj i vašeg kontinuiranog nepoštovanja Konvencije UN o pravima osoba sa invaliditetom (CRPD).
Pozdravljamo Vašu zabrinutost zbog hiljada osoba s invalidietom koje su poslate u institucije u Belgiji i Vašu odlučnost da riješite ovu situaciju. Međutim, umjesto razvijanja usluga za podršku za život u zajednici koje bi omogućile svim osobama s invaliditetom u Francuskoj da žive samostalno i da budu uključene u zajednicu - u skladu s članom 19 Konvencije - obavezali ste se da ćete stvoriti dodatnih 1.000 mjesta u rezidencijalnim ustanovama u naredne dvije godine, pored već 5000 novih mjesta koja su planirana. U svom govoru tvrdite da su te rezidencijalne ustanove potrebne kao oblik tranzicije od velikih institucija, ne uzimajući u obzir da takve ustanove postaju slijepa ulica za one koji su tamo smješteni.
ENIL i Udruženje za invaliditet i samostalnost (CHA) žele da vas podsjete da je izgradnja novih ustanova za osobe s invaliditetom u suprotnosti sa evropskim i međunarodnim standardima ljudskih prava koji štite prava osoba s invaliditetom, uključujući Konvenciju UN o pravima OSI i Evropsku povelju o osnovnim pravima. Član 26 Povelje garantuje svim osobama s invaliditetom u EU pravo „da imaju koristi od mjera namijenjenih obezbjeđivanju njihove samostalnosti, socijalne i profesionalne integracije i učešća u životu zajednice“. U skladu s članom 19 Konvencije, osobe s invaliditetom imaju pravo da žive samostalno i budu uključene u zajednicu, s jednakim izborima kao i drugi. Države moraju osigurati da osobe sa invaliditetom mogu „birati prebivalište i gdje i sa kim će živjeti“ i da „nijesu obavezne da žive u određenom životnom aranžmanu“. Ovo zahtijeva „pristup nizu usluga podrške u kući, ustanovi i zajednici, uključujući personalnu asistenciju potrebnu da se podrži život i uključivanje u zajednicu i da se spriječi izolacija ili segregacija iz zajednice“. Takođe zahtijeva pristup opštim uslugama i objektima koji bi trebali biti dostupni i „odgovarati njihovim potrebama“.
Kao što je navedeno u Opštem komentaru 5, autoritativne smjernice o primjeni člana 19 moraju se primijeniti bez odlaganja, da bi se države pridržavale svojih obaveza u odnosu na Konvenciju. U njemu se navodi:
„[…] Član 19 (a), pravo izbora boravišta i gdje, kako i s kim žive, odmah se primenjuje jer je to građansko i političko pravo.“
Dalje, Opšti komentar 5 jasno kaže da, bez obzira na veličinu, institucije nijesu mjesto gdje osobe sa invaliditetom mogu da žive samostalno:
„I samostalno življenje i uključivanje u zajednicu odnose se na životno okruženje izvan rezidencijalnih institucija svih vrsta. Ne radi se „samo“ o životu u određenoj zgradi ili okruženju; prvo i najvažnie, radi se o tome da se ne izgubi lični izbor i autonomija kao rezultat nametanja određenog života i životnih aranžmana. Ni velike institucije s više od stotinu stanovnika, ni male grupne zajednice s manjim grupama od pet do osam pojedinaca, pa čak ni individualni domovi se ne mogu nazvati samostalnim životnim aranžmanima ako imaju druge elemente karakteristične za institucije ili institucionalizaciju […] “.
Član 19 Konvencije o pravima osoba s invaliditetom odnosi se jednako na sve osobe s invaliditetom. Prema Opštem komentaru 5: „Član 19 izričito se odnosi na sve osobe s invaliditetom. Ni potpuno ili djelimično lišavanje bilo kog „stepena“ poslovne sposobnosti niti potreban nivo podrške ne mogu se pozivati na uskraćivanje ili ograničavanje prava na samostalnost i samostalno življenje u zajednici za osobe s invaliditetom“.
Za ljude koji su puno vremena proveli u institucionalnom zbrinjavanju, kontinuirana institucionalizacija samo će produžiti njihovu izloženost zloupotrebama ljudskih prava i socijalnoj isključenosti. Iako će im možda trebati složena i specijalizovana podrška za uklanjanje posljedica dugoročne institucionalizacije, nema razloga da se takva podrška ne može pružiti u zajednici.
Specijalna izvjestiteljka UN za prava osoba sa invaliditetom, gospođa Katalina Devandas Agilar (Catalina Devandas Aguilar), je već 2019. osudila široko raširenu institucionalizaciju osoba sa invaliditetom u Francuskoj. Nakon posjete Francuskoj, izrazila je zabrinutost zbog velikog broja ustanova za osobe sa invaliditetom - koje država finansijski podržava i kojima upravljaju neprofitne organizacije, uključujući organizacije roditelja - i naglasila da ne postoji stvar kao „dobra institucija“.
ENIL i Udruženje za invaliditet i samostalnost (CHA) pozivaju Vas da preispitate planove za izgradnju 1.000 novih mjesta u institucijama, kao i 5.000 prethodno planiranih, i da odmah usvojite mjere kako bi se obezbijedilo da se sljedeće preporuke, koje je preporučila Specijalna izvjestiteljka UN sprovedu bez odlaganja:
- Definisati deinstitucionalizaciju osoba sa invaliditetom kao prioritetnu i snažno razmotriti uspostavljanje moratorijuma na nove prijeme;
- Postupno zatvoriti sve institucije i transformisati postojeće tržište pružanja usluga za osobe s invaliditetom u usluge u zajednici, uključujući odgovarajuće stambeno zbrinjavanje, prema vremenski ograničenom planu;
- Proširiti aranžmane za stanovanje uz pružanje podrške osobama s invaliditetom u zajednici u svim većim gradovima u Francuskoj.
Kao osobe s invaliditetom i prijatelji porodica, molimo Vas da nas uključite u odluke o našim životima i spremni smo da Vas podržimo u uspostavljanju strategije deinstitucionalizacije koja će kao svoj cilj imati samostalni život i uključenost u zajednicu za sve osobe s invaliditetom u Francuskoj.
Iskreno Vaši,
Marej Stikel (Mireille STICKEL)
Predsjednik Udruženja za invaliditet i samostalnost (CHA)
Nadija Hadad (Nadia Hadad)
ENIL - Evropska mreža za samostalni život
Izvor: https://enil.eu/news/open-letter-to-president-of-france-m-emmanuel-macron/
Prevele s engleskog: Anđela Radovanović i Milica Marđokić